Niedobór potasu: przyczyny, objawy, konsekwencje i sposoby uzupełnienia

Elektrolity, takie jak potas, są, mówiąc najprościej, minerałami posiadającymi ładunek elektryczny. Napięcie między komórką a przestrzenią międzykomórkową ma decydujące znaczenie dla prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych w organizmie. Większość potasu znajduje się w komórkach organizmu i komórkach mięśniowych, a część występuje również w wątrobie, kościach i czerwonych krwinkach.

Potas jest wszechstronnym pierwiastkiem i dlatego zalicza się do najważniejszych elektrolitów. Twój organizm potrzebuje go do wielu zadań:

• Metabolizm energetyczny: Potas odgrywa ważną rolę w metabolizmie białek i węglowodanów, a tym samym zapewnia wzrost komórek.
• Równowaga wodna: elektrolit ten reguluje gospodarkę wodną organizmu i chroni komórki przed odwodnieniem.
• Równowaga kwasowo-zasadowa: minerał ten jest współodpowiedzialny za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej i zdrowego pH.
• Funkcje serca i mięśni: organizm wykorzystuje potas do optymalnego przekazywania impulsów nerwowych i skurczu mięśni.
• Ciśnienie krwi: elektrolit ten ma znaczenie dla regulacji ciśnienia krwi.
• Wzmocnienie nerwów: bez tego minerału pobudzone komórki nerwowe nie mogą powrócić do stanu spoczynku – potas wzmacnia więc również nerwy.

Zła wiadomość: organizm nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć potasu, podobnie jak wszystkich innych minerałów. Jednak zazwyczaj wystarczającą jego ilość można zapewnić poprzez zbilansowaną dietę. Niemniej jednak w niektórych przypadkach może wystąpić niedobór potasu. Do najczęstszych przyczyn należą:

• Intensywne pocenie się
• Duży wysiłek fizyczny
• Zbyt małe spożycie płynów (szczególnie u osób starszych)
• Przyjmowanie leków moczopędnych
• Przyjmowanie środków przeczyszczających
• Choroby przebiegające z długotrwałą biegunką i wymiotami
• Zaburzenia hormonalne
• Zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja i niedożywienie
• Choroby serca
• Zaburzenia czynności nerek
• Nadużywanie alkoholu
• Cukrzyca

Za prawidłową wartość uważa się od 3,6 do 5,4 milimola potasu na litr krwi. O niewielkim niedoborze potasu mówi się, gdy stężenie spada poniżej 3,2 milimola na litr. Jeśli poziom potasu jest zbyt niski, może to objawiać się kilkoma symptomami. Problem polega na tym, że wiele dolegliwości jest niespecyficznych i może wskazywać również na inne zaburzenia. W przypadku podejrzenia niedoboru należy zgłosić się do lekarza i wykonaj badanie krwi.

Następujące objawy mogą wskazywać na niedobór potasu:

• Szybkie zmęczenie i osłabienie mięśni
• Problemy z koncentracją
• Nerwowość
• Brak apetytu
• Zaburzenia pracy jelit z zaparciami
• Bóle brzucha
• Bóle głowy
• Zawroty
• Sucha skóra z większą skłonnością do trądziku
• Zaburzenia gojenia się ran
• Zaburzenia czynności serca
• Zaburzenia snu
• Nadciśnienie
• Nadkwasota organizmu

Ponieważ objawy te są bardzo niespecyficzne, w przypadku podejrzenia niedoboru należy skonsultować się z lekarzem w celu wykonania badania krwi.

Krótkotrwały niedobór potasu można zazwyczaj szybko uzupełnić. Jeśli jednak organizm przez dłuższy czas nie otrzymuje wystarczającej ilości potasu, mogą wystąpić poważne konsekwencje. Niepokojąca jest wartość poniżej 3,5 milimola na litr, a wartości poniżej 2,5 milimola na litr są uważane za stan zagrożenia. Najbardziej cierpią na tym serce, mięśnie i przewód pokarmowy. W nagłych przypadkach lekarze stosują więc leki lub kroplówki zawierające potas.

Niemieckie Towarzystwo Żywieniowe zaleca dorosłym i młodzieży spożywanie około 4000 mg potasu dziennie. Jednak różne schorzenia, takie jak nadciśnienie lub inne czynniki ryzyka, mogą powodować zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastka. W przypadku niektórych chorób, zwłaszcza nerek, suplementacja potasu powinna odbywać się wyłącznie po konsultacji z lekarzem.

Dobre źródła potasu

Zróżnicowana dieta jest kluczem do zapobiegania niedoborom potasu. Dobrym źródłem potasu są:

• Rośliny strączkowe
• Ziemniaki
• Produkty zbożowe
• Warzywa (zwłaszcza jarmuż, brokuły, awokado, marchew, szpinak)
• Grzyby
• Owoce (zwłaszcza banany, morele, melon miodowy, jagody) i suszone owoce
• Ryby (zwłaszcza pstrąg i dorsz)
• Orzechy (zwłaszcza orzechy laskowe, orzechy nerkowca, orzeszki ziemne, migdały)
• Produkty mleczne
• Płatki owsiane
• Gorzka czekolada o wysokiej zawartości kakao (spożywana z umiarem)

Dodatkowo suplementy diety mogą pokryć zapotrzebowanie.

Często zapomina się o potasie. Najczęściej na pierwszy plan wysuwają się inne, bardziej znane minerały, takie jak magnez czy wapń. Tymczasem potas jest niezbędny do życia – jego odpowiednia podaż jest korzystna dla całego organizmu, od serca, przez układ nerwowy, aż po trawienie. Dlatego należy zadbać o zbilansowaną dietę, zawierającą wystarczającą ilość potasu. W razie potrzeby można dodatkowo stosować suplementy diety.