Koenzym Q10
Q10, znany również jako ubichinon, jest koenzymem w metabolizmie energetycznym komórek, który jest wytwarzany w organizmie i wchłaniany przez żywność. Jest ważny dla równowagi energetycznej i często znajduje się w suplementach diety i kosmetykach.
Czym jest koenzym Q10?
Ten dobroczynny składnik wykorzystywany jest w wielu produktach kosmetycznych, ale też w suplementach diety. Co jednak kryje się za tym skądinąd technicznym terminem?
Koenzym Q10 to naturalna substancja, której źródłem jest nasze pożywienie i która może być też wytwarzana w samym organizmie. Krótko mówiąc, to coś naturalnego. Koenzym Q10 jest endogenną, witaminopodobną substancją (tzw. witaminoidem), która pod względem struktury chemicznej przypomina dwie rozpuszczalne w tłuszczach witaminy K i E. Ponieważ koenzym Q10 występuje w prawie wszystkich organizmach żywych, jest on również określany mianem „ubichinonu”, od łacińskiego słowa ubiquitous, czyli wszechobecny. Za badania nad rolą koenzymu Q10 w produkcji energii Peter Dennis Mitchell otrzymał w 1978 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.
Różnica między enzymem a koenzymem
Enzymy są biokatalizatorami, które przyspieszają reakcje biochemiczne w organizmie. Większość enzymów to białka złożone i bardzo specyficznekorzyści w swoim działaniu. Tak zwane "koenzymy" pomagają im w wykonywaniu ich pracy. Do najbardziej znanych koenzymów wytwarzanych przez organizm należą NADH i koenzym Q10.
Funkcja i działanie koenzymu Q10 w organizmie człowieka: korzyści
Ta witaminopodobna substancja działa na zasadzie „iskry zapłonowej”, odgrywając rolę przede wszystkim w produkcji energii w mitochondriach. Z tego względu wysokie stężenie koenzymu Q10 jest obecne w najbardziej „pracowitych” narządach ludzkiego organizmu, czyli w sercu, mózgu, nerkach, wątrobie i w mięśniach. Oprócz pełnienia kluczowej roli w produkcji energii, aktywna forma koenzymu Q10 o nazwie „ubichinol”, współdziała z innymi przeciwutleniaczami w sieci antyoksydacyjnej organizmu, wspierając regenerację witaminy C i E. Z racji swojej roli w metabolizmie energetycznym i działaniu antyoksydacyjnym, koenzym Q10 jest również ważną substancją dla naszego układu sercowo-naczyniowego.
My, ludzie, nie możemy natychmiast wykorzystać energii dostarczanej przez pożywienie do naszych własnych celów. Po pierwsze, w naszym organizmie muszą zajść pewne procesy przemiany, które w skoncentrowanej formie zachodzą w naszych komórkowych elektrowniach, czyli mitochondriach. W tak zwanym "łańcuchu oddechowym" w mitochondriach wytwarzany jest użyteczny dla nas "ATP" (= "waluta energetyczna" naszego organizmu), który jest dalej uwalniany do komórek jako paliwo dla ich procesów roboczych.
Kluczową rolę odgrywa tu koenzym Q10, którego stan zaopatrzenia decyduje o szybkości i efektywności produkcji energii. Po dostarczeniu tlenu, wytwarzana jest aktywna forma koenzymu Q10, ubichinol - zwany również jako QH2. Ostatecznie to właśnie ta zredukowana forma Q10 pomaga dostarczyć energię do komórki. Q10 działa także jako ważny antyoksydant rozpuszczalny w tłuszczach i w ten sposób chroni komórki przed agresywnymi cząsteczkami tlenu, czyli wolnymi rodnikami.
Co jest potrzebne naszemu organizmowi do produkcji Q10? Co się dzieje w przypadku niedoboru Q10?
Aminokwasy L-fenyloalanina, L-tyrozyna i L-metionina jako składniki budulcowe, witaminy z grupy B i witamina C jako substancje pomocnicze - oto "przepis" organizmu na samodzielne wytwarzanie koenzymu Q10. Jednak wraz z wiekiem produkcja i stężenie koenzymu Q10 w tkankach organizmu - zwłaszcza w komórkach mięśnia sercowego - systematycznie spada. W tym czasie spada również wydajność, witalność i energia. Może również dojść do rozległych bólów i osłabienia układu mięśniowego i przewodu pokarmowego.
Kto potrzebuje koenzymu Q10?
Zapotrzebowanie na koenzym Q10 jest zróżnicowane. Szczególnie osoby po 40 roku życia, osoby przewlekle zestresowane, sportowcy, osoby stosujące leki obniżające poziom cholesterolu oraz osoby stosujące dietę niskotłuszczową powinny zwracać uwagę na swój bilans Q10.
Zwiększone zapotrzebowanie na Q10
Niektóre sytuacje życiowe mogą zwiększyć zapotrzebowanie na Q10. Należą do nich między innymi:
- Wiek
- Palenie
- Przyjmowanie leków obniżających poziom cholesterolu (statyn)
Które produkty spożywcze zawierają Q10?
Oprócz własnej produkcji Q10, mniejsze ilości (ok. 10 mg) mogą być wchłaniane przez pokarm. Wysokie stężenia znajdują się przede wszystkim w niektórych podrobach (np. sercu i wątrobie), które jednak nie są zazwyczaj lub są rzadko spożywane w naszych szerokościach geograficznych. Niewielkie ilości dostarczane są przez mięso, niektóre ryby (np. makrela, sardynki), soję, orzechy i nasiona (oraz ich oleje). Specjalne badanie krwi może dostarczyć informacji na temat odpowiedniej sytuacji w zakresie zaopatrzenia. Wybrane suplementy diety mogą pomóc w ukierunkowanym przyjmowaniu Q10.
Żywność zawierająca Q10 to w szczególności
- Orzechy
- Ryby
- Mięso
- Nasiona i ziarna
- Ziemniaki
- Różne kapusty takie jak brokuły
Różnica między koenzymem Q10, ubichinolem i ubichinonem
W naszym organizmie koenzym Q10 występuje w dwóch postaciach: jako ubichinon i jako ubichinol. Ta ostatnia jest formą aktywną i działa natychmiastowo i skutecznie. Z drugiej strony, ubichinon musi być najpierw przekształcony w aktywną formę ubichinolu poprzez kilka etapów enzymatycznych - proces ten jest zależny od statusu selenu i cynku i może być ograniczony wraz z wiekiem lub w przypadku niektórych chorób. Badanie z użyciem dwóch preparatów Q10 wykazało również, że ubichinol ma znacznie lepsze tempo wchłaniania w porównaniu z ubichinonem.
Za mało Q10 czy za dużo Q10?
Ogólnie rzecz biorąc, nadal nie ma jednolitego obrazu naukowego na temat zaopatrzenia w ten koenzym. Ma to również związek z faktem, że podaż Q10 może częściowo mieć bardzo subiektywny wpływ na samopoczucie ludzi poprzez ogólny stan energii fizycznej. Poprawa samopoczucia nie zawsze jest natychmiast odczuwalna naukowo, nawet jeśli użytkownicy ją zgłaszają.
Nic nie wiadomo o możliwym przedawkowaniu Q10. Sporadycznie zgłaszano łagodne zaburzenia owulacji, obniżenie stężenia glukozy we krwi i zmniejszenie skuteczności statyn. Jednak badania nie wykazały zauważalnych skutków ubocznych nawet w dawkach od 1200 do 3000 mg dziennie. W tym zakresie potrzebne są dalsze badania.
Niezwykle trudno jest ocenić indywidualne zapotrzebowanie na Q10. Wiele czynników odgrywa rolę w produkcji własnej organizmu, podobnie jak obecność innych mikro- i makroelementów. Nie jest możliwe rutynowe sprawdzanie podaży Q10 do każdego organu z osobna.
Wartości koenzymu Q10
Poziom koenzymu Q10 jest tradycyjnie określany w surowicy krwi. Jednak za bardziej skuteczną metodę uznaje się tak zwane „pełne badanie krwi”, ponieważ mierzone są wówczas wszystkie parametry krwi, a tym samym komórki krwi, w których witamina jest bardziej skoncentrowana.
Co więcej, obecnie wiadomo, w jaki sposób poziom koenzymu Q10 jest uzależniony od poziomu cholesterolu. Wysoki poziom cholesterolu jest zatem automatycznie kojarzony z wyższym poziomem koenzymu Q10, co w pewnych okolicznościach może ukrywać jego niedobór. Aby zapobiec potencjalnym błędnym interpretacjom, eksperci przyjmują, że najlepszą metodą pomiaru jest oznaczanie koenzymu Q10 skorygowanego o poziom cholesterolu.
|
Parametry |
Substrat |
Wartości referencyjne |
|
Koenzym Q10 |
Krew (EDTA*) |
Niedobór < 0,67 mg/l Profilaktycznie: |
|
Koenzym Q10 (skorygowany o poziom cholesterolu) |
Krew (surowica) |
Profilaktycznie: > 0,200 µmol/mmol cholesterolu |
Tabela: Diagnostyka laboratoryjna - ogólne wartości koenzymu Q10
* EDTA to specjalny kwas, który jest dodawany do próbki krwi, aby zapobiec jej krzepnięciu.
Aktualności naukowe:
Z badania Good Health* BIOGENA wynika, że: Nie można automatycznie zakładać, że przyjmuje się odpowiednie dawki koenzymu Q10.
Koenzym Q10 jest przeciwutleniaczem rozpuszczającym się w tłuszczach i generatorem energii, a co za tym idzie bez wątpienia substancją o charakterze witaminy (tzw. witaminoidem). Jednakże nie jest to witamina, gdyż możemy go uzyskać nie tylko za pośrednictwem naszej diety, ale też poprzez produkcję w organizmie. Z badania Good Health BIOGENA wynika jednak, że żaden ze sposobów pozyskiwania koenzymu Q10 nie gwarantuje jego odpowiedniego poziomu w organizmie. Na przykład wartości skorygowane o poziom cholesterolu były poniżej normalnego zakresu u ponad jednej czwartej (26%) uczestników – co wskazuje na przyjmowanie niewystarczającej ilości koenzymu Q10.
Spożycie i dawkowanie
Suplementy zawierające koenzym Q10 klasy premium są dobrym sposobem na dostarczenie organizmowi większej ilości tej substancji. Co jednak należy wziąć pod uwagę podczas stosowania tych suplementów i w kontekście ich dawkowania?
Kiedy należy przyjmować koenzym Q10?
Co do zasady, koenzym Q10 można suplementować o każdej porze dnia. W sporadycznych przypadkach przyjmowanie większych dawek w godzinach wieczornych może powodować problemy z zasypianiem. Osoby, które tego doświadczają, powinny raczej przyjmować koenzym Q10 o wcześniejszej porze.
Aby poprawić przyswajanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, suplementy koenzymu Q10 powinny być zawsze przyjmowane z posiłkiem zawierającym tłuszcz. Wyjątkiem są preparaty, które same w sobie mają już składnik tłuszczowy (np. ubichinol w sprayu).
Dzienne zapotrzebowanie: ile koenzymu Q10 należy przyjmować na dzień?
Dzienna dawka koenzymu Q10 zależy od stanu wyjściowego danej osoby i powodu jego przyjmowania. Osobom w średnim wieku, które chcą przyjmować koenzym Q10 profilaktycznie, co do zasady zaleca się dawkę 30 mg ubichinolu.
Osoby, które potrzebują więcej koenzymu Q10 ze względu na swój tryb życia (np. wyczynowe uprawianie sportu, przyjmowanie statyn) lub u których zdiagnozowano jego niski poziom, powinny zasięgnąć porady lekarza co do stosownego dawkowania. Zalecane dawki są zwykle oparte na badaniach i w większości przypadków (w zależności od zakresu zastosowania) wynoszą od 100 do 500 mg ubichinonu lub 60-120 ubichinolu dziennie.
Kiedy zaleca się przyjmowanie dużych dawek koenzymu Q10?
W pewnych okolicznościach przyjmowanie wysokich dawek koenzymu Q10 może być wskazane. Przykładem może tu być celowane stosowanie w profilaktyce migreny, ale także w ramach wsparcia terapii płodności lub w diecie sportowej. Lekarz wyspecjalizowany w dziedzinie mikroelementów udzieli odpowiedniej porady.
Koenzym Q10 jako suplement diety
Szukając suplementu diety z koenzymem Q10, można wybrać produkt ubichinonowy lub preparat zawierający „gotową do spożycia” formę ubichinolu. Choć ten drugi typ jest na ogół nieco droższy, jest jednocześnie bardziej skuteczny. Aktywna forma ubichinolu Q10 jest bowiem natychmiastowo dostępna dla organizmu. Ponadto istnieją badania, które wskazują, że ubichinol jest lepiej wchłaniany do krwi.
Jakie preparaty należy stosować i kiedy?
Suplementy z koenzymem Q10 różnią się między sobą nie tylko związkiem chemicznym (ubichinon czy ubichinol), ale także formą przyjmowania. Wybór preparatu w płynie czy kapsułek lub tabletek to przede wszystkim kwestia indywidualnych upodobań.
Preparaty z koenzymem Q10 w płynie: koenzym Q10 w sprayu lub w postaci kropli może być korzystny dla organizmu, ponieważ rozpuszczalny w tłuszczach witaminoid jest już rozpuszczony w substancji na bazie oleju, dzięki czemu może być łatwo wchłaniany. Z punktu widzenia osób stosujących tę formę oznacza to możliwość przyjmowania jej w dowolnym momencie, także poza porami posiłków. Ponadto niektórzy uważają, że stosowanie sprayów czy kropli jest przyjemniejszym doświadczeniem. Mniej korzystny jest natomiast często krótszy okres przydatności tych produktów do spożycia w porównaniu z tabletkami lub kapsułkami.
Koenzym Q10 w kapsułkach lub tabletkach: tabletki lub kapsułki z koenzymem Q10 są bardziej higieniczne w użyciu i mają stosunkowo długi okres trwałości. Z uwagi na to, że ubichinol jest substancją wrażliwą, wielu producentów stosuje dodatki w celu utrzymania stabilności produktu. Wykorzystując Kaneka UbiquinolTM, opatentowany i wyjątkowo stabilny składnik klasy premium, BIOGENA stawia na jakość i stabilność surowca w postaci proszku lub specjalistycznych hermetycznych kapsułek jako ochronę przed utlenianiem się kapsułek płynnych.
Kup produkty z koenzymem Q10 klasy premium od BIOGENA
Na rynku jest mnóstwo różnych produktów z koenzymem Q10, ale są też suplementy z koenzymem Q10 klasy premium BIOGENA, niekwestionowanego eksperta w dziedzinie mikroelementów. BIOGENA oferuje najwyższej jakości koenzym Q10, który jest dostępny zarówno w naszych sklepach stacjonarnych, jak i w naszym sklepie internetowym. Nieważne, czy szukasz koenzymu Q10 w płynie czy w kapsułkach, czy zawartość substancji czynnej powinna być niska czy skoncentrowana – w szerokiej gamie produktów BIOGENA każdy znajdzie odpowiedni preparat dla siebie.
Wspólną cechą całej gamy produktów z koenzymem Q10 BIOGENA jest ich bezkompromisowa jakość. Wszystko zaczyna się od rozwoju produktu w oparciu o wiedzę naukową, poprzez pozyskiwanie najlepszych surowców, a kończąc na najbardziej rygorystycznej kontroli jakości każdej partii, która przewyższa wszelkie obowiązujące standardy jakości. Właśnie dlatego każdy z naszych produktów jest opatrzony certyfikatem jakości i uznania.
Wszystkie suplementy BIOGENA z koenzymem Q10 mają jeszcze jedną wspólną cechę: zawierają w 100% czystą, taką samą jak w naturze formę ubichinolu od światowego lidera rynku Kaneka (Ubiquinol™) – opatentowany surowiec premium, testowany i badany przez naukowców i badaczy od ponad dekady, który charakteryzuje się szczególnie wysoką stabilnością.
Ponadto, Coenzyme Q10 Active Spray Ubiquinol od BIOGENA wykorzystuje specjalny proces produkcyjny (PhytoSolve®), który zwiększa wchłanianie rozpuszczalnego w tłuszczach ubichinolu i sprawia, że jest wchłaniany niezależne od jednoczesnego spożycia tłuszczu.
Badanie: Q10 zmniejsza stres
Według ostatnich badań (1) mierzących wpływ obecnego kryzysu zdrowotnego na zdrowie psychiczne, respondenci uznali, że odwołanie blokady jest bardziej przerażające niż sama blokada. Dla co drugiego respondenta uchylenie to miałoby negatywny wpływ na sen, wpływ na depresję, stres i niepokój.
Szczególnie zdrowe osoby o stosunkowo wysokiej wrażliwości na stres wydają się odnosić korzyści z dodatkowego spożycia ubichinolu. Na przykład, ostatnie badanie przeprowadzone na 60 zdrowych uczestnikach wykazało, że 8 tygodni codziennego stosowania suplementu zawierającego 100 mg ubichinolu zmniejszyło stres i poprawiło jakość snu w warunkach stosunkowo dużego stresu (2).
Dalsze badania nad Q10
Zespół badawczy skupiony wokół Zhan i inni znaleźli w swoich badaniach dowody na to, że substytucja koenzymu Q10 może wspierać metabolizm cukru we krwi, jak również metabolizm tłuszczów (3). Mizuno i inni wykazali zmniejszenie objawów zmęczenia przy codziennym stosowaniu suplementu koenzymu Q10(4). W podwójnie ślepym badaniu krzyżowym przeprowadzonym przez Orlando i innych, suplementacja Q10 zminimalizowała wywołane ćwiczeniami wyczerpanie Q10 u młodych sportowców, podczas gdy poziom antyoksydantów w osoczu i komórkach wzrósł (5).
1 COVADAPT: eine Studie über die Franzosen während der aktuellen Covid-Krise
2 Morikawa et al. Jpn Pharmacol Ther. Vol 47 no.8 2019.
3 Zhan P et al. 2018. Treatment of Coenzyme Q10 for 24 Weeks Improves Lipid and Glycemic Profile in Dyslipidemic Individuals. J Clin Lipidol. Mar-Apr 2018;12(2):417-427.e5.
4 Mizuno K. et al. 2020. Ubiquinol-10 Intake Is Effective in Relieving Mild Fatigue in Healthy Individuals. Nutrients. 2020 Jun 2;12(6):E1640.
5 Orlando P. et al.2018. Effect of Ubiquinol Supplementation on Biochemical and Oxidative Stress Indexes After Intense Exercise in Young Athletes. Redox Rep. 2018 Dec;23(1):136-145.
