Stres jest wszechobecny – czy to w postaci wyzwań zawodowych, obciążeń prywatnych, czy codziennych wymagań. Jednak wiele osób nie wie, że stres może również wpływać na regulację histaminy w organizmie, a tym samym nasilać objawy nietolerancji histaminy lub nawet je wywoływać. Ten związek między stresem a nietolerancją histaminy stanowi często niedoceniany czynnik w leczeniu dolegliwości. W tym artykule przyjrzymy się mechanizmom leżącym u podstaw tego zjawiska.
Czym jest histamina i jak działa w organizmie?
Histamina jest biogenną aminą, która pełni w organizmie wiele funkcji. Odgrywa kluczową rolę w reakcjach alergicznych, reguluje produkcję kwasu żołądkowego i jest neuroprzekaźnikiem w centralnym układzie nerwowym. W normalnych warunkach histamina jest rozkładana przez enzymy, takie jak diaminooksydaza (DAO) i histamina-N-metylotransferaza (HNMT) – kluczowym enzymem rozkładającym jest DAO. Podczas gdy DAO rozkłada histaminę pozakomórkową (wolną), HNMT jest odpowiedzialna wyłącznie za histaminę wewnątrzkomórkową (w komórkach).
Co dzieje się w przypadku nietolerancji histaminy?
W przypadku nietolerancji histaminy równowaga jest zaburzona: albo produkowana jest zbyt duża ilość histaminy, albo enzym DAO nie jest w stanie rozłożyć jej w wystarczającym stopniu. Skutkiem tego są nieprzyjemne dolegliwości, takie jak bóle głowy, wysypki skórne, problemy trawienne lub objawy sercowo-naczyniowe. Zmniejszenie aktywności drugiego enzymu, HNMT, może nasilić objawy.
Histamina a stres: czy nietolerancja histaminy ma podłoże psychosomatyczne?
Stres jest naturalną reakcją organizmu, która ma na celu przygotowanie go na potencjalnie niebezpieczne sytuacje. W jej wyniku uwalniane są hormony stresu, takie jak adrenalina i kortyzol, które wpływają na wiele procesów zachodzących w organizmie. Ale co dzieje się z poziomem histaminy w organizmie pod wpływem stresu?
Uwalnianie adrenaliny i kortyzolu przez układ nerwowy prowadzi do aktywacji komórek tucznych, które są głównym źródłem uwalniania histaminy. W rezultacie poziom histaminy w organizmie wzrasta, co może nasilać procesy zapalne i wywoływać objawy, takie jak podrażnienia skóry, dolegliwości trawienne lub bóle głowy.
Przewlekły stres może ponadto hamować produkcję enzymów takich jak DAO, które są odpowiedzialne za rozkład histaminy, co może prowadzić do powstania błędnego koła podwyższonego poziomu histaminy i nasilonych objawów stresu.
Podsumowanie: Jak stres wpływa na regulację histaminy
- Uwalnianie histaminy przez komórki tuczne: Pod wpływem stresu aktywowane są komórki tuczne, które uwalniają duże ilości histaminy. Jest to właściwie funkcja ochronna, ale w przypadku nadmiernego lub przewlekłego stresu może stać się problematyczna.
- Hamowanie aktywności DAO: Badania pokazują, że stres może zaburzać działanie enzymu DAO. Ponieważ DAO jest głównym enzymem odpowiedzialnym za rozkład histaminy, zmniejszona aktywność DAO może prowadzić do wzrostu poziomu histaminy.
- Kortyzol jako wzmacniacz: Chociaż kortyzol ma krótkotrwałe działanie przeciwzapalne, przewlekle podwyższony poziom kortyzolu może uwrażliwić komórki tuczne, a tym samym zwiększyć uwalnianie histaminy w dłuższej perspektywie.
- Wpływ na zdrowie jelit: Stres ma również bezpośredni wpływ na florę jelitową, która z kolei wpływa na produkcję histaminy. Zaburzenia mikrobiomu mogą upośledzać procesy rozkładu histaminy w jelitach i nasilać stany zapalne.
Objawy: jak objawia się połączenie stresu i nietolerancji histaminy
Objawy pogorszenia nietolerancji histaminy spowodowanego stresem są często różnorodne i niespecyficzne, co utrudnia diagnozę. Typowe objawy to:
- Bóle głowy i migrena: stres i histamina mają działanie rozszerzające naczynia krwionośne, co może nasilać bóle głowy.
- Reakcje skórne: zaczerwienienia, swędzenie i pokrzywka często występują przy podwyższonym poziomie histaminy.
- Dole żołądkowo-jelitowe: stres i histamina mogą nasilać problemy trawienne, takie jak wzdęcia, biegunka lub bóle brzucha.
- Problemy sercowo-naczyniowe: przyspieszone tętno i wahania ciśnienia krwi mogą być wywołane zarówno przez histaminę, jak i stres.
- Objawy psychiczne: Drażliwość, stany lękowe i problemy ze snem nie są rzadkością w przypadku połączenia stresu i nietolerancji histaminy.
Redukcja stresu kluczem do złagodzenia objawów
Dobra wiadomość jest taka, że zarządzanie stresem może znacznie przyczynić się do zmniejszenia objawów nietolerancji histaminy.
Metody takie jak joga, medytacja lub progresywna relaksacja mięśni pomagają obniżyć poziom kortyzolu i zmniejszyć aktywność komórek tucznych. Również regularna umiarkowana aktywność fizyczna może zmniejszyć stres, a jednocześnie poprawić krążenie krwi, co może wspomagać rozkład histaminy. Należy jednak unikać nadmiernie męczących aktywności, ponieważ mogą one zwiększać uwalnianie histaminy.
Dieta uboga w histaminę w połączeniu ze stylem życia redukującym stres może zdziałać cuda. Produkty spożywcze, takie jak świeże owoce i warzywa, ale także wystarczająca ilość witaminy C i B6 wspomagają rozkład histaminy.
Stres i nietolerancja histaminy są ze sobą ściśle powiązane, czego nie należy ignorować. Podczas gdy nietolerancja histaminy może wpływać na psychikę, stres nasila objawy, powodując wzrost poziomu histaminy. Holistyczne podejście, które
- łączy zarządzanie stresem,
- odżywianie i
- ukierunkowane suplementy diety,
może pomóc w przerwaniu błędnego koła.
Dodatkowe wsparcie: suplementy diety i preparaty enzymatyczne
Oprócz zarządzania stresem i odpowiedniej diety, ukierunkowane suplementy diety mogą pomóc w redukcji histaminy i łagodzeniu objawów.
- Preparaty DAO: preparaty enzymatyczne mogą wspomagać rozkład histaminy w jelitach.
- Witamina C: jako naturalny lek przeciwhistaminowy, witamina C działa przeciwzapalnie i wspomaga aktywację DAO.
- Witamina B6: ta witamina z grupy B odgrywa kluczową rolę w metabolizmie histaminy i może być pomocna w stanach jej niedoboru.
- Magnez: stres zwiększa zapotrzebowanie na magnez, a jego niedobór może nasilać nietolerancję histaminy.
Źródła:
Hakl R., Litzman J. 2023. Histamine intolerance. Vnitr Lek. 2023 Winter;69(1):37-40. doi: 10.36290/vnl.2023.005. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36931880/ Dostęp: 15.3.2024.
Sánchez-Pérez S. et al. 2022. Intestinal Dysbiosis in Patients with Histamine Intolerance. Nutrients. 2022 Apr 23;14(9):1774. doi: 10.3390/nu14091774. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35565742/ Dostęp: 15.3.2024.
Schink, M. et al. 2018. Microbial patterns in patients with histamine intolerance. J Physiol Pharmacol. 69(4). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30552302/
Pickering G. et al. 2020. Magnesium Status and Stress: The Vicious Circle Concept Revisited. Nutrients. 2020 Nov 28;12(12):3672. doi: 10.3390/nu12123672. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33260549/
Nielsen F.H. et al. 2010. Magnesium supplementation improves indicators of low magnesium status and inflammatory stress in adults older than 51 years with poor quality sleep. Magnes Res. 2010 Dec;23(4):158-68. doi: 10.1684/mrh.2010.0220. Epub 2011 Jan 4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21199787/
Comas-Basté O. et al. 2020. Histamine Intolerance: The Current State of the Art. Biomolecules. 10(8):1181 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32824107/
Maintz, L., Novak, N. 2007. Histamine and histamine intolerance. Am J Clin Nutr. 85(5):1185-96. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17490952/
Kuefner, M. A. et al. 2008. Decreased histamine catabolism in the colonic mucosa of patients with colonic adenoma. Dig Dis Sci. 53(2):436-42. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17562176/
Steneberg, A. 2007. Biogene Amine – Ernährung bei Histamin-Intoleranz. Umwelt & Gesundheit 2/2007.
Edakkanambeth Varayil, J. et al. 2014. Over-the-counter enzyme supplements: what a clinician needs to know. Mayo Clin Proc. 89(9):130712. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25103998/
Belmonte, L. et al. 2007. Effects of glutamine supplementation on gut barrier, glutathione content and acute phase response in malnourished rats during inflammatory shock. World J Gastroenterol. 13(20):2833-40. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17569119/