Jod jest niezbędnym pierwiastkiem śladowym, który odgrywa kluczową rolę dla naszego zdrowia. Jest szczególnie ważny dla tarczycy, która kontroluje szeroki zakres funkcji organizmu. W tym artykule rzucamy światło na wszechstronne działanie jodu i wyjaśniamy, dlaczego jego odpowiednia podaż jest niezbędna.
Jod jest niezbędnym pierwiastkiem śladowym, którego organizm nie jest w stanie sam wyprodukować. Dlatego musi być przyjmowany w diecie lub w postaci suplementów diety. Jednym z głównych zadań jodu jest prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, do której produkcji hormonów jest on niezbędny jako substancja podstawowa. Hormony tarczycy nie tylko wpływają na nasz metabolizm i wzrost, ale także pomagają regulować liczne funkcje organizmu. Chociaż my, ludzie, nie potrzebujemy dużej ilości jodu, jest on jednak niezbędnym składnikiem do utrzymania naszego zdrowia.
Niewielka ilość jodu znajduje się w wielu produktach spożywczych, ale tylko kilka z nich w naturalny sposób przyczynia się do codziennej podaży jodu. Ponieważ ten pierwiastek śladowy występuje głównie w oceanach, produkty morskie mają w szczególności jego wysoką zawartość. Tłuste ryby morskie, takie jak dorsz, plamiak i tuńczyk, a także algi, są szczególnie bogate w jod. Produkty mleczne i jaja również zawierają pewne ilości jodu, choć jego zawartość zależy od sposobu karmienia zwierząt. W wielu krajach sól kuchenna jest również wzbogacana jodem, aby zapobiec jego niedoborom w populacji.
Następujące pokarmy są szczególnie bogate w jod:
* Pod warunkiem, że pasza dla zwierząt jest wzbogacona jodem.
Pierwiastek śladowy jod jest potrzebny naszemu organizmowi tylko w niewielkich ilościach, ale mimo to jest dla niego niezbędny. Jod spełnia swoją najbardziej znaną funkcję w tarczycy. Jest on niezbędny do produkcji hormonów tarczycy T3 (trójjodotyroniny) i T4 (tyroksyny). Hormony te wpływają na cały metabolizm, układ sercowo-naczyniowy i termoregulację organizmu. Stabilna równowaga jodu ma zatem kluczowe znaczenie dla sprawności fizycznej i umysłowej.
Ponadto dobra podaż jodu wspiera zdrowie skóry, pomaga w rozwoju mózgu i zdolności poznawczych oraz może przyczynić się do zdrowego rozwoju płodu w czasie ciąży.
Ponadto dobra podaż jodu wspiera zdrowie skóry, pomaga w rozwoju mózgu i zdolności poznawczych oraz może przyczynić się do zdrowego rozwoju płodu w czasie ciąży.
Dzienne zapotrzebowanie na jod różni się w zależności od wieku, płci i sytuacji życiowej:
Bez jodu nie ma hormonów tarczycy. W związku z tym brak jodu może prowadzić do niedoczynności tarczycy i poważnych problemów zdrowotnych. U dzieci może to prowadzić do zaburzeń rozwoju fizycznego i psychicznego w fazie embrionalnej. Niedobór jodu może również wywoływać różne objawy u dorosłych, a w niektórych przypadkach nawet prowadzić do powiększenia tarczycy (wole).
Typowe objawy niedoboru jodu to
W niektórych sytuacjach lub w przypadku stosowania niejodowanej soli kuchennej przydatne może być uzupełnienie jodu. Kapsułki jodu jako suplement diety to łatwy sposób na uzupełnienie dziennej podaży. Osoby o zwiększonym zapotrzebowaniu, takie jak kobiety w ciąży, matki karmiące piersią lub osoby z niedoczynnością tarczycy, powinny rozważyć ich przyjmowanie. Przyjmując jod jako suplement, należy jednak uważać, aby nie przekroczyć zalecanej dziennej dawki bez porady lekarza.
Nie ma wątpliwości, że jod jest niezbędny dla naszego zdrowia. Nie należy spodziewać się przedawkowania drogą pokarmową. Podczas stosowania określonych suplementów diety należy zawsze brać pod uwagę zalecaną dzienną dawkę lub zasięgnąć porady lekarza w celu uniknięcia skutków ubocznych.
Zbyt duża ilość jodu może upośledzać czynność tarczycy, a w rzadkich przypadkach wywoływać nadczynność tarczycy. Jednak tego rodzaju skutki uboczne występują zwykle tylko w przypadku nadmiernego spożycia.
Podsumowanie: Jod jest jednym z niezbędnych pierwiastków śladowych. Nawet jeśli nasz organizm potrzebuje tylko niewielkich jego ilości, jest on nadal niezbędny. Jeśli spożywamy zbyt mało jodu w naszej diecie, produkcja hormonów tarczycy może zostać zakłócona. To z kolei może mieć daleko idące konsekwencje dla naszego zdrowia.
Pokarmy bogate w jod obejmują przede wszystkim produkty morskie, takie jak ryby (np. dorsz, śledź), algi i wodorosty. Pokarmy pochodzenia zwierzęcego (np. mięso, mleko, produkty mleczne) również dostarczają jodu dzięki wzbogaconej paszy dla zwierząt. Głównym źródłem jodu jest sól jodowana.
Jod jest ważny dla produkcji hormonów tarczycy, które kontrolują metabolizm, wzrost i rozwój organizmu. Wspomaga również zdrowie skóry i jest szczególnie ważny w okresie ciąży dla rozwoju mózgu płodu.
Objawy niedoboru jodu obejmują zmęczenie, trudności z koncentracją, przyrost masy ciała, wrażliwość na zimno, suchość skóry, wypadanie włosów i powiększenie tarczycy (wole).
Dzienne spożycie jodu wynosi około 200-230 µg w czasie ciąży i 200-260 µg w okresie karmienia piersią.
Jod należy przyjmować w przypadku niewystarczającej ilości jodu w diecie, w przypadku udowodnionego niedoboru jodu, w czasie ciąży i karmienia piersią, w przypadku zwiększonego zapotrzebowania na jod z powodu intensywnych ćwiczeń fizycznych lub w przypadku niektórych zaburzeń tarczycy, takich jak niedoczynność tarczycy.
Więcej informacji:
Ahad, F., Ganie, S. A. 2010. Iodine, Iodine metabolism and Iodine deficiency disorders revisited. Indian J Endocrinol Metab. 14(1):13–17.
Czarnocka, B. 2013. The proteins of iodine metabolism in the pathophysiology of the thyroid gland. Thyroid Res. 6(Suppl 2):A13.
Dahl, L. et al. 2004. The iodine content of Norwegian foods and diets. Public Health Nutr. 7(4):569–576.
Duhig, T. J., McKeag, D. 2009. Thyroid Disorders in Athletes. Curr Sports Med Rep. 8(1):16–19.
EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). 2014. Scientific Opinion on Dietary Reference Values for iodine. EFSA J. 12(5):3660.
Glinoer, D. 2001. Pregnancy and Iodine. Thyroid. 11(5):471–481.
Gröber, U. 2008. Orthomolekulare Medizin: Ein Leitfaden für Apotheker und Ärzte. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft Stuttgart. 3., unveränderte Auflage.
Gröber, U. 2011. Mikronährstoffe. Metabolic Tuning – Prävention – Therapie, 3. Auflage. Stuttgart: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft.
Hahn, A. et al. 2006. Ernährung: physiologische Grundlagen, Prävention, Therapie. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft Stuttgart. 2., überarbeitete und aktualisierte Auflage.
Jahreis, G. et al. 2007. Jodmangelprophylaxe durch richtige Ernährung: Der Beitrag von Milch, Seefisch und Jodsalz zur Jodversorgung in Deutschland. Präv Gesundheitsf. 2(3):179–183.
Johner, S. A. et al. 2010. Higher Urine Volume Results in Additional Renal Iodine Loss. Thyroid. 20(12):1391–1397.
Kim, M. et al. 2017. Vitamin D deficiency affects thyroid autoimmunity and dysfunction in iodine-replete area: Korea national health and nutrition examination survey. Endocrine. 58(2):332–339
Krela-Kaźmierczak, I. et al. 2021. Is There an Ideal Diet to Protect against Iodine Deficiency? Nutrients. 13(2):513.
Laurberg, P. et al. 2010. Iodine intake as a determinant of thyroid disorders in populations. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 24(1):13–27.
Mao, I. F. et al. 2001. Electrolyte Loss in Sweat and Iodine Deficiency in a Hot Environment. Arch Environ Health. 56(3):271–277.
Martin, M. 2006. Labormedizin in der Naturheilkunde, 3. Auflage. München: Urban & Fischer Verlag/Elsevier GmbH.
Rokita, S. E. et al. 2010. Efficient use and recycling of the micronutrient iodide in mammals. Biochimie. 92(9):1227–1235.
Schmidbauer, C. 2017. Mikronährstoff-Coach: Das große Biogena-Kompendium der Nährstoffe, 2. Auflage. Wien: Verlagshaus der Ärzte GmbH.
Song, Y. et al. 2007. Roles of Hydrogen Peroxide in Thyroid Physiology and Disease. J Clin Endocrinol Metab. 92(10):3764–3773.
Völzke, H., Thamm, M. 2007. Epidemiologie von Schilddrüsenerkrankungen in Deutschland. Prävention und Gesundheitsförderung. 2:149-152.
Zimmermann, M. B. 2008. Iodine requirements and the risks and benefits of correcting iodine deficiency in populations. J Trace Elem Med Biol. 22(2):81–92.
Zimmermann, M. B. 2009. Iodine Deficiency. Endocr Rev. 30(4):376–408.
Zimmermann, M. B. et al. 2007. Vitamin A supplementation in iodinedeficient African children decreases thyrotropin stimulation of the thyroid and reduces the goiter rate. Am J Clin Nutr. 86(4):1040–1044.
