Ludzka tarczyca to narząd o wielkości kilku centymetrów, którego dwa skrzydła przylegają do tchawicy w okolicy krtani. Charakterystyczna nazwa pochodzi od starożytnych greckich lekarzy, którzy rozpoznali w tym narządzie tarczę (thyreoides = tarczopodobny), która chroni krtań. Obecnie tarczyca jest zwykle określana jako „w kształcie motyla”, ponieważ jej symetryczne skrzydła przypominają popularnego owada.
Główną funkcją tarczycy jest produkcja hormonów: trójjodotyroniny, tyroksyny i kalcytoniny. Pierwsze dwa hormony działają jako główne regulatory równowagi energetycznej człowieka, podczas gdy kalcytonina odgrywa rolę w zdrowiu kości. Jeśli funkcja tarczycy jest zaburzona, konsekwencje wpływają na cały organizm i, w dużej mierze, na nasze samopoczucie.
Tarczyca spełnia swoją rolę w metabolizmie energetycznym człowieka za pośrednictwem hormonów trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Te dwie substancje sygnałowe oddziałują z naszymi mitochondriami i w ten sposób stymulują produkcję energii. W rezultacie metabolizm energetyczny wzrasta do poziomu umożliwiającego wysiłek fizyczny i umysłowy. Spalanie tłuszczu jest stymulowane, a węglowodany są dostępne do codziennego spożycia. Termogeneza, czyli produkcja ciepła przez organizm, jest stymulowana, a temperatura ciała wzrasta. Tętno przyspiesza, a zużycie kalorii wzrasta. Energia jest dostępna, ciało jest „pobudzone” i gotowe do działania. Ponadto komórki mają teraz wystarczającą ilość energii do podziału. W rezultacie skóra odnawia się, rany goją się, mięśnie regenerują, a włosy odrastają. U dzieci dostarczanie energii jest niezbędne do prawidłowego rozwoju, ponieważ komórki muszą dzielić się szczególnie często podczas wzrostu. Wszystkie te zadania są wykonywane przez hormony T3 i T4. Trzeci hormon wytwarzany przez tarczycę, kalcytonina, hamuje uwalnianie wapnia z kości, a tym samym wspiera zdrowie kości.
Do produkcji hormonów T3 i T4 tarczyca potrzebuje tylko dwóch składników: aminokwasu tyrozyny i pierwiastka śladowego jodu. Podczas gdy tyrozyna nie jest niezbędna, tj. może być wytwarzana przez sam organizm, jod musi być pozyskiwany z pożywienia. Regularne spożycie jest ważne, ponieważ organizm traci około 100 µg jodu dziennie wraz z moczem. Z tego wynika również dzienne zapotrzebowanie: aby zrekompensować straty, należy codziennie spożywać od 150 do 200 µg jodu. Jeśli spożywa się zbyt mało pierwiastka śladowego, organizm początkowo reaguje zmniejszeniem wydalania. Niedobór jodu można zatem wykryć za pomocą moczu - jeśli organizm wydala mniej niż 100 µg jodu dziennie, oznacza to nieoptymalną podaż. W przypadku długotrwałego braku tego ważnego pierwiastka śladowego, poziomy T3 i T4 spadają, ponieważ dostępny jest zbyt mały materiał budulcowy. W odpowiedzi organizm uwalnia tak zwany „hormon stymulujący tarczycę” (TSH), który stymuluje tarczycę do większej aktywności. Umożliwia to organowi lepszy recykling zużytych T3 i T4 w celu wykorzystania każdej ostatniej odrobiny jodu. W krótkim i średnim okresie wystarczająca ilość T3 i T4 może być nadal dostępna, nawet jeśli spożycie jodu jest zmniejszone. Jednak w dłuższej perspektywie ciągła stymulacja przez TSH powoduje zwiększony podział komórek w tkance tarczycy. Próbując zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie na hormony, narząd może urosnąć ponad swój normalny rozmiar. Wówczas w krtani tworzy się guzek - tzw. wole. Jeśli chcesz zrekompensować niedobór jodu, musisz być ostrożny: jeśli zbyt dużo jodu zostanie spożyte zbyt szybko, powiększona tarczyca przełączy się w tryb turbo i wyprodukuje nadmierną ilość T3 i T4. Jeśli jednak niedobór jodu jest kompensowany z dużą cierpliwością, tarczyca często kurczy się z powrotem do pierwotnego rozmiaru, a jej funkcja normalizuje się.
Selen jest również niezbędny do funkcjonowania tarczycy. Ten pierwiastek śladowy jest częścią procesu konwersji T4 do T3. Ten etap jest szczególnie ważny dla równowagi hormonalnej tarczycy, ponieważ T3 jest prawie cztery razy bardziej aktywny niż T4. Selen jest również niezbędny do neutralizacji wolnych rodników w tarczycy. Niedobór selenu może spowolnić ten proces, co zwiększa uszkodzenia komórek w tkance tarczycy. Wynikające z tego przewlekłe stany zapalne mogą sprzyjać chorobom autoimmunologicznym. Oprócz podaży jodu, status selenu jest zatem również ważnym kryterium dla zdrowej tarczycy.
Innymi ważnymi mikroelementami, które mogą wspierać funkcjonowanie tarczycy, są żelazo oraz witamina A i witamina D.
